آموزش مجازی
آموزش مجازی یا آموزش الکترونیک، امروزه به سرعت در حال گسترش بوده و به زودی بیشتر سیستم های آموزش حضوری، جای خود را به سیستم آموزش مجازی خواهند داد. دلایل بسیاری وجود دارد که قطعیت این موضوع را نشان می دهند:
- هزینه بالای آموزش به شیوه سنتی (آموزش حضوری) در مقایسه با آموزش مجازی
- اتلاف بالای انرژی و زمان در شیوه آموزش سنتی
- دشواری نظارت بر فرآیند آموزش در شیوه آموزش سنتی در مقایسه با آموزش مجازی
- محدودیت زمانی و مکانی، جهت بهره مندی از خدمات آموزشی در سیستم سنتی
- محدودیت ارتباط دانشجو با سیستم آموزشی به محض خروج از کلاس در سیستم آموزش سنتی
آموزش آنلاین یکی از شیوه های آموزش مجازی است که از محبوبیت بالایی برخوردار می باشد. در عصر حاضر، اغلب فعالیت های سنتی تغییر ماهیت داده و به شیوه آنلاین انجام می شوند، قضیه آموزش نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اغلب فعالیت های آموزشی امروزه به صورت آنلاین صورت می گیرد. به همین دلیل در ادامه، به توصیف بیشتر این شیوه آموزشی خواهیم پرداخت.
آموزش آنلاین
در این سیستم آموزشی، دانشپذیر برای فراگیری آموزش باید به صورت آنلاین به سیستم آموزشی متصل شده و از محتوای آموزشی استفاده نماید. محتوای آموزشی در آموزش آنلاین می تواند به صورت فایل، نوشتار یا ویدئوی آپلود شده در سامانه آموزش آنلاین و یا در قالب یک کلاس آنلاین باشد.
آموزش آنلاین به شیوه های متنوعی قابل برگزاری می باشد. از شناخته شده ترین شیوه های آموزش آنلاین می توان به این موارد اشاره کرد:
- آموزش متنی
- آموزش ویدئویی
- کلاس آنلاین
توجه داشته باشید که یک سیستم آموزش آنلاین می تواند ترکیبی از موارد بالا نیز باشد.
آموزش متنی
آموزش آنلاین به شیوه متنی، یکی از شناخته شده ترین و اولیه ترین شیوه های آموزش آنلاین می باشد. در بسیاری از وب سایت ها بخشی برای مقالات آموزشی در نظر گرفته می شود که در آن بخش، مقالات آموزشی به صورت متنی درج می شود. اگر مقالات آموزشی متنی به صورتی سازماندهی و دسته بندی شود که هدف آموزشی مشخصی را دنبال کرده و کاربر با مطالعه آنها موضوع مشخصی را فرا بگیرد، می تواند مصداقی از آموزش آنلاین به شیوه متنی باشد.
آموزش ویدئویی
چنانچه محتوای آموزشی در یک سیستم آموزش آنلاین از نوع ویدئو باشد، به این سیستم آموزشی، آموزش ویدیویی آنلاین گفته می شود. در آموزش ویدیویی آنلاین، محتوای آموزشی دوره در قالب ویدیوهای از پیش ضبط شده، به صورت آنلاین در اختیار دانشپذیر قرار می گیرد. ویدئوهای آموزشی می تواند از طریق یک اپلیکیشن موبایل، یک وب سایت و یا از طریق یک سیستم مدیریت آموزش (LMS) در اختیار دانشپذیر قرار گیرد. یکی از ویژگی های جالب آموزش ویدئویی این است که دانشجو می تواند بلافاصله پس از ثبت نام در دوره، به محتوای آموزشی دوره دسترسی پیدا کرده و مطالعه را آغاز کند.
البته آموزش ویدئویی (Video Learning) شیوه آموزشی کلی تری بوده و از شاخه آموزش دیجیتالی (Digital Learning) محسوب می شود و می تواند به دو صورت آنلاین و آفلاین انجام شود. چنانچه ویدئوهای آموزشی به صورت آفلاین، در قالب پکیج آموزشی در اختیار دانشپذیر قرار داده شود، دیگر آموزش آنلاین محسوب نخواهد شد. این شیوه آموزشی در مناطقی که از سرعت اینترنت مناسبی بهره مند نیستند، مناسب خواهد بود.
کلاس آنلاین
در آموزش آنلاین به شیوه کلاس آنلاین، استاد و دانشجو مانند یک کلاس واقعی ولی به صورت آنلاین در ارتباط خواهند بود. در یک محیط کلاس آنلاین، امکان به اشتراک گذاری صدا، تصویر، فایل و حتی دسکتاپ کامپیوتر برای طرفین برقرار می باشد. گاهی اوقات اصطلاحات “کلاس آنلاین” با “وبینار” به جای هم استفاده می شوند. گرچه هر دوی آنها از شیوه های آموزش مجازی بوده و محیط برگزاری آنها یکسان می باشد ولی هر کلاس آنلاین لزوما به شکل وبینار نخواهد بود. برای اینکه با سیستم آموزشی وبینار بیشتر آشنا شوید، می توانید مقاله آشنایی با وبینار را مطالعه نمایید.
نیازمندی های سیستم آموزش آنلاین
یک سیستم آموزش آنلاین در حالت کمینه تنها نیاز به یک رسانه آنلاین جهت ارائه محتوای آموزشی به دانشپذیران بوده ولی قطعا چنین سیستم آموزشی، نقص های بسیاری داشته و هیچگاه نمی تواند پاسخگوی نیازهای آموزشی دانشپذیران و مجریان آموزشی باشد.
در حالت بهینه، یک سیستم آموزش مجازی از سه بخش اصلی تشکیل می شود:
- سیستم مدیریت محتوا (Content Management System – CMS)
- سیستم مدیریت آموزش (Learning Management System – LMS)
- سیستم کلاس مجازی (Virtual Class)
1- سیستم مدیریت محتوا (CMS)
سیستم مدیریت محتوا (CMS) از ارکان اصلی یک سیستم آموزش مجازی بوده و برای ارائه دوره های آموزشی به دانش پذیران استفاده می شود.
ارائه دوره های آموزشی می تواند در خود LMS انجام شود. اگر ارائه دوره ها داخل خود LMS انجام شود، نیازی به CMS مستقل و بحث ارتباط و همزمان سازی CMS با LMS نخواهد بود. این حالت، ساده ترین حالت ارائه دوره ها است که مزایای خاص خودش را دارد ولی از آنجا که CMS تعبیه شده در خود LMS از امکانات کمتری نسبت به CMS های مجزا برخوردار است، ممکن است پاسخگوی همه نیازهای شما در ارائه دوره های آموزشی نباشد.
اگر بخواهیم دوره های آموزشی را در قالب یک وب سایت مجزا، به دانشپذیر نشان دهیم و دانشپذیر بتواند مشخصات و سرفصل دوره را مشاهده کرده و سپس در دوره ثبت نام (شرکت) کند، باید از یک وب سایت جداگانه برای این منظور استفاده کنیم. در این حالت، لازم است وب سایت ارائه دوره ها با سیستم LMS در ارتباط بوده و با ثبت نام دانشجو در وب سایت، پرونده آموزشی وی در سامانه LMS ایجاد گردد. یکی از بهترین گزینه ها برای ایجاد یک وب سایت ارائه دوره ها، سیستم سایت ساز وردپرس (WordPress) می باشد. وردپرس یک CMS معروف و شناخته شده است که اغلب برای این منظور استفاده می شود.
2- سیستم مدیریت آموزش (LMS)
LMS مخفف Learning Management System می باشد و به معنای یک سیستم جامع مدیریت آموزش می باشد که کلیه امکانات مربوط به آموزش مجازی اعم از ارائه دروس، سیستم پرسش و پاسخ، سیستم ارزیابی و آزمون و … را به صورت یکپارچه فراهم آورده باشد. مودل (Moodle) یکی از مطرح ترین LMS های غیر بومی می باشد که اغلب با فارسی سازی و یک سری تغییرات و خصوصی سازی در آن می توان به یک سیستم مدیریت آموزش فارسی (مودل فارسی) دست پیدا کرد.
اگر ثبت نام در دوره ها و دسترسی به دروس دوره، نیازمند پرداخت هزینه باشد، بحث پرداخت آنلاین شهریه مطرح می شود. اگر ارائه دروس به صورت جداگانه و داخل یک CMS انجام شده باشد، بحث دریافت آنلاین هزینه برای دوره ها بسیار ساده خواهد بود چرا که با یک سیستم فروش آنلاین ساده به راحتی می توان دسترسی به دوره های آموزشی را منوط به پرداخت آنلاین هزینه نمود. ولی اگر ارائه دروس داخل LMS صورت گرفته باشد، پرداخت شهریه نیز باید داخل LMS صورت گیرد.
اکثر LMS ها قابلیت پرداخت آنلاین شهریه را دارند. ولی توجه داشته باشید که اکثر LMS های غیربومی قابلیت اتصال به درگاه های پرداخت داخل کشور را نداشته و فقط قابلیت اتصال به درگاه های آنلاین بین المللی مانند Paypal را دارند که قطعاً برای دریافت هزینه از دانشجویان داخل کشور، گزینه مناسبی نخواهد بود چرا که اکثریت قریب به اتفاق افراد داخل کشور، دارای حساب Paypal نبوده و حتی اگر دارای چنین حسابی هم باشند، بحث نقد کردن وجوه ارزی به وجه رایج کشور، موضوع چالش برانگیزی خواهد بود که در وضعیت تحریم کنونی این موضوع وخیم تر نیز شده است. بنابراین در انتخاب سامانه LMS توجه داشته باشید که حتما از یک LMS اختصاصی شده و بومی تولید شده داخل کشور (LMS فارسی) استفاده نمایید تا با مشکلات یاد شده مواجه نشوید.
یک سیستم مدیریت آموزش می تواند از زیر سیستم های متعددی تشکیل شود ولی از مهمترین زیرسیستم های یک LMS می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- زیر سیستم پرسش و پاسخ
- زیر سیستم ارزیابی و آزمون
زیر سیستم پرسش و پاسخ
در سیستم های آموزش مجازی، بهتر است راهکاری برای پرسش و پاسخ در نظر گرفته شود تا دانشجو بتواند سوالات و مشکلات خود را با استاد و یا سایر دانشجویان دوره در میان بگذارد. به اینصورت، دانشجو ابتدا محتوای آموزشی دوره را مشاهده می کند و چنانچه نیاز به راهنمایی داشته باشد می تواند از طریق سیستم پرسش و پاسخ در نظر گرفته شده، سوال خود را با استاد و یا سایر دانشجویان دوره در میان گذاشته و راهنمایی های لازم را کسب کند.
زیر سیستم ارزیابی و آزمون
برای ارزیابی دانشپذیر، می توان تکالیفی را در نظر گرفت تا دانشجو پس از مطالعه محتوای آموزشی هر بخش، تکالیف تعیین شده برای آن بخش را انجام داده و آموخته های خود را بسنجد.
چنانچه در سیستم آموزش آنلاین، بحث ارزشیابی دانشپذیران مطرح باشد، ممکن است لازم باشد ارزیابی دانشپذیر از طریق آزمون آنلاین صورت گرفته و امتیاز دانشپذیران در پرونده آموزش آنها ثبت شود. ارائه گواهی پایان دوره به دانشپذیران، از مواردی است که می بایست در سیستم های آموزش آنلاین، در نظر گرفته شود. در یک سیستم آموزش آنلاین، گواهی پایان دوره، در صورت قبولی دانشپذیر در آزمون آنلاین پایان دوره و کسب حداقل امتیاز لازم، صادر می گردد.
3- سیستم کلاس مجازی (Virtual Class)
کلاس مجازی، محیطی است که از همه نظر شبیه به یک کلاس درس واقعی به نظر می رسد. در محیط کلاس مجازی، دانشجو می تواند مانند یک کلاس درس واقعی، درسی که توسط استاد ارائه می شود را ببیند و در صورت نیاز سوال بپرسد. البته کلاس مجازی، یک سری امکانات بیشتر در اختیار دانشجو قرار می دهد که شاید در یک کلاس درس واقعی به این سادگی در دسترس نباشد:
- دانشجو و استاد، امکان ارسال فایل دارند
- دانشجو و استاد، امکان مشاهده دسکتاپ کامپیوتر همدیگر را دارند (در صورت اجازه)
- دانشجو و استاد، امکان نمایش وایت برد خود به همدیگر را دارند
- استاد می تواند فقط در مواقع دلخواه، اجازه صحبت کردن را به دانشجویان بدهد
- دانشجو امکان قطع صدا یا تصویر کلاس در مواقع دلخواه را دارد
- دانشجو و استاد، امکان ارسال پیام متنی در کلاس را دارند
- دانشجو امکان ضبط و دسترسی به ویدئوی کلاس را پس از اتمام کلاس دارد
یکی از ابزارهای کلاس مجازی که توسط بیشتر مجریان آموزش مجازی استفاده می شود، ادوب کانکت (Adobe Connect) می باشد. کلاس مجازی ادوبی کانکت، دارای برخی از ویژگی های ذکر شده برای کلاس مجازی را دارد ولی از آنجا که این ابزار یک ابزار غیر بومی بوده و به صورت اختصاصی برای کاربران ایرانی طراحی نشده، مطمئنا با یک سری کاستی ها همراه خواهد بود. بهتر است برای این منظور از سیستم های کلاس مجازی اختصاصی و بومی استفاده نمود.
آموزش مجازی در رهپویان امیرکبیر
سیستم آموزش مجازی به کار رفته در دوره های آموزش مجازی رهپویان امیرکبیر، به صورتی می باشد که دانشجو با شرکت در این دوره های آموزشی، همواره می تواند از راهنمایی های استاد و سایر دانشجویان دوره بهره مند شود. در این شیوه آموزش مجازی، ابزارهای آموزشی مختلفی در نظر گرفته شده تا هر آنچه دانشجو برای یادگیری مجازی نیاز داشته باشد، در اختیار وی قرار گرفته باشد.
انتخاب ابزارها و نیازمندی های آموزش مجازی، با حساسیت خاصی صورت گرفته و همواره سعی شده تا با انتخاب بهترین گزینه ها، یک سیستم آموزش مجازی بی عیب و نقص برای دانشپذیر فراهم شود. زیر سیستم های آموزشی استفاده شده در سیستم آموزش مجازی رهپویان امیرکبیر نیز به صورت بومی (فارسی) و اختصاصی شده می باشد.
تولید محتوای آموزشی دوره های رهپویان امیرکبیر، توسط اساتید با تحصیلات عالی و متخصصین برتر صنعت، صورت گرفته و در تمام مراحل تولید، نظارت کافی روی کیفیت و کاربردی بودن محتوا توسط کارشناسان ناظر کیفی محتوا صورت می گیرد.
همچنین، رهپویان امیرکبیر با تکیه بر تجارب چندین ساله و توانمندی های خود در حوزه آموزش مجازی، آمادگی ارائه مشاوره و خدمات طراحی و راه اندازی سیستم آموزش مجازی برای مراکز آموزشی، شرکت ها و سازمان های دولتی را دارد.
